Stres jest wszędzie. Stres jest wpisany w nasze życie. A pisanie o technikach antystresowych bywa bardzo nieskuteczne. Jednak jako badaczka specjalizująca się w czynnikach upośledzających zdolności poznawcze w pracy księgowego, a jednocześnie wieloletnia trenerka jogi, medytacji i oddechu, postanowiłam wrzucić swoje 3 grosze w tym temacie.
Bolesne fakty na temat stresu
Rozprawiając się z tematem stresu w środowisku zawodowym księgowych warto wziąć pod uwagę kilka bardzo bolesnych faktów.
1. Silny stres powoduje spadek zdolności wyłapywania błędów, upośledza myślenie nastawione na rozwiązywanie problemów oraz obniża poziom uważności przy wykonywaniu pracy zawodowej.
2. Niezaadresowany stres długofalowo prowadzi do wypalenia zawodowego.
3. Stres powoduje powstawanie tzw. kosztów społecznych w miejscu pracy.
4. Stres nie stoi w miejscu, tylko się rozwija wraz z organizacją.
5. Chroniczny stres działa neurodegeneracyjnie na mózg i przyczynia się długofalowo do znacznego pogorszenia jakości życia i wydajności.
Czy jako księgowy jesteś skazana(y) na stres?
I tak i nie. Z jednej strony z pewnością z roku na rok rośnie obciążenie psychiczne pracy księgowego. Jest to spowodowane m.in. tym, że:
- coraz dalej posuwa się złożoność i niedookreśloność prawa podatkowego w Polsce;
- rosną wymagania co do kompetencji, dyspozycyjności, czy tempa wykonywanych usług i ich jakości;
- rośnie roszczeniowość ze strony klientów, a nawet pracodawców;
- usługi księgowe sprowadza się w narracji marketingowej rządu, a także sektora bankowego, do haseł typu: „wciskasz enter i liczy się samo” albo „miesięczna księgowość za 1 zł”;
- sami księgowi często sprowadzają księgowość tylko do liczenia podatków, jakby cały wymiar informacyjny i zarządczy rachunkowości wcale nie istniał;
- dwa poprzednie punkty skutkują brakiem szacunku do zawodu księgowego;
- bywa, że kompetencje księgowego są kwestionowane i brakuje zaufania ze strony otoczenia do wiedzy, którą dysponują księgowi – przede wszystkim ze względu na swobodny dostęp do informacji w Internecie (również błędnych informacji), błędne informacje udzielane na infoliniach podatkowych, „księgową kolegi”, a także, niestety, niechęć wielu księgowych do aktualizowania na bieżąco niezbędnej wiedzy zawodowej;
- sami księgowi mają nadmierne i często nierealne oczekiwania co do własnej wydajności i organizacji pracy;
- księgowym brakuje asertywności, przez co nie umieją stawiać granic i komunikować nadmiernego obciążenia pracą swojemu pracodawcy;
- życie ogólnie staje się coraz szybsze, bezrefleksyjne, a autentyczna relacja z drugim człowiekiem, docenianie chwil i zatrzymanie się przestają być wartością.
Dobra wiadomość jest taka, że wiele z tych punktów można zaadresować, a nawet długofalowo wyeliminować na poziomie osobistego doświadczenia. Wymaga to jednak – po pierwsze chęci, a po drugie uważności na co dzień.
Gdy bagatelizujesz diabła – co długotrwały stres robi z twoją pracą
Gdy nie stosujesz zdrowych technik zarządzania stresem, cierpi zarówno twoje ciało (w tym twój mózg), twoja strefa mentalno-emocjonalna oraz zmieniają się (na gorsze) twoje zachowania.
Z czasem może pojawić się wręcz poczucie braku kompetencji, a także osłabienie (bądź brak) zainteresowania wykonywaną pracą. Rośnie za to podatność na wypadki, skłonność do nadużywania alkoholu/nikotyny/narkotyków czy zajadania stresów.
W pracy księgowego stres powoduje:
- pogorszenie relacji z klientami,
- wzrost liczby popełnianych błędów,
- wzrost przeoczeń kluczowych danych na fakturach czy w umowach mających wpływ na sposób ujęcia i wyceny transakcji,
- pojawienie się myślenia tunelowego, myślenie schematyczne oraz skłonność do ignorowania nowych informacji,
- większą podatność na błędy poznawcze,
- pogorszenie się zdolności do organizowania i planowania działań,
- osłabienie krytycyzmu i spadek profesjonalnego osądu.
5 szybkich sposobów na stres dla księgowych
1. Rozluźnij brwi i szczękę
Sytuacje stresowe (podobnie jak ból) powodują, że nieświadomie zaciskamy bądź napinamy szczęki, marszczymy brwi, spinamy barki. To powoduje jeszcze większe napięcie.
Dlatego w każdym momencie, gdy zdasz sobie sprawę ze swojego napięcia w wymienionych obszarach – rozluźnij każdy z nich po kolei. Mięśnie między brwiami i przy zawiasach szczęki możesz dodatkowo rozmasować dłońmi. Barkami zrób kilka okrężnych ruchów. Wyprostuj i rozciągnij lekko plecy. Jeśli masz możliwość wyciągnij ręce do góry i lekko za siebie i poprzeciągaj kręgosłup. Stań/usiądź w wygodniejszej, bardziej rozluźnionej pozycji. Zauważ różnicę.
2. Odetchnij
Jest wiele skutecznych metod oddechowych na stres. Ale każda z nich zaczyna się po prostu od świadomości swojego oddechu. W sytuacji stresu, zamiast skupiać się na stresorze, przenieś uwagę na swój oddech:
- zauważ tor swojego oddechu, poczuj gdzie pojawia się powietrze
- głębiej odetchnij, westchnij
- zobacz, na ile oddech jest płytki czy głęboki
- poszukaj ruchów oddechowych klatki piersiowej
- poobserwuj rytm swojego oddechu oraz długość robionych przez ciebie wdechów i wydechów
- stopniowo staraj się lekko wydłużać wydech (wydłużanie wydechu powoduje aktywacje przywspółczulnego układeu nerwowego odpowiedzialnego za relaks i wyciszenie).
UWAGA: Żeby metoda ta dobrze działała, świadomość oddechu i lekkie wydłużanie wydechu warto ćwiczyć w bardziej sprzyjających warunkach, niż gdy nasze ciało jest w reakcji „fight or flight” (walcz albo uciekaj). Wszystkie techniki oddechowe (zarówno relaksujące, jak i pobudzające) opierają się najpierw na poznaniu swojego wzorca oddechowego, a dopiero potem na jego modyfikacjach.
3. Zadbaj o swój mózg
Im mniej jest w nas równowagi biologicznej, tym bardziej jesteśmy chwiejni na poziomie emocji. Dużą część wyzwań pracy zawodowej i stresu możemy zaadresować na poziomie biologicznym, poprzez właściwy sen, czy właściwie wykorzystane 3 minuty przy biurku.
Więcej na temat tego, jak dbać o swój mózg, żeby się nie przeciążał i jak poprzez właściwy sen, oddech oraz mikro sesje resetu zapewnić sobie z jednej strony odpoczynek, a z drugiej lepszą wydajność dowiesz się z webinaru „Neurobiilansowanie® część 1. Jak szybko i skutecznie zregenerować mózg po wytężonej pracy„. W ramach tego szkolenia omawiamy techniki uspokajania umysłu od strony neurobiologii i potrzeb ciała.
4. Łap psychiczny dystans do pracy
Kiedy jesteś w pracy, oczywiście dawaj z siebie 100%. Ale kiedy z pracy wychodzisz albo masz akurat przerwę na odpoczynek, twórz mentalno-emocjonalną odległość między sobą a swoją pracą i dawaj 100% sobie, bo to uspokaja mózg!
Jak to zrobić? Przede wszystkim jak tego nie robić. Nie próbuj stosować strategii unikowej, czyli postawy: „kiedy nie myślę o problemie, to go nie ma”. Udawanie, że nie przeżywa się negatywnych stanów i nie doświadcza negatywnych myśli jest samookłamywaniem się. „Dziękuję, mam się dobrze, wszystko wyparłam” to strategia bardzo krótkodystansowa.
Jest cały szereg metod zarządzania swoim myśleniem i budowania dystansu. O jednej z nich pisałam w poście tutaj. Innymi metodami dzielę się w ramach warsztatów online „Neurobilansowanie® część 2. Jak zatrzymać rozpędzony umysł i złapać dystans do pracy, księgowości i podatków”. Dzięki wyciszaniu myśli o pracy w zdrowy sposób masz szansę nie tylko się odstresować i zregenerować, ale z większą świeżością wrócić do swoich zadań.
Łapanie dystansu to również umiejętność wyciszania myśli o trudnych tematach przed zaśnięciem. Tak, to jest możliwe! Dzięki temu masz szansę na lepszą regenerację i głębsze oczyszczenie mózgu podczas snu.
5. Ruszaj się
Im bardziej stresujący dzień, im więcej negatywnych myśli w głowie, tym bardziej warto zafundować swojemu ciału i umysłowi jakąś formę ruchu. Jeśli nie przepadasz za wysiłkiem fizycznym, niech to jest chociaż półgodzinny spacer przed siebie. Ruch pozwala nam „spalić” hormony stresu, przeciwdziałać napięciu mięśni, a także uwolnić neuroprzekaźniki, które sprzyjają relaksacji i dobremu nastrojowi.
Najważniejsze na zakończenie
Kluczowe dla skutecznego radzenia sobie ze stresem jest świadome wzięcie odpowiedzialności za swoje samopoczucie. Nawet jeśli na poszczególne zdarzenia, których doświadczasz nie masz bezpośredniego wpływu, to jednak masz wpływ na to, jak reagujesz oraz na przyjmowaną przez siebie postawę.
Czy jesteś zestresowaną ofiarą sytuacji czy panią/panem swoich emocji – to w pełni zależy od ciebie. Dobrze wybierz, jeśli chcesz radzić sobie ze stresem w zdrowy sposób!
Źródła:
N. Artienwicz, E. Jaworska, D. Korzeniowska, E.W. Maruszewska (2022), Nastrój, motywacja i stres w pracy księgowego a tworzenie informacji sprawozdawczej, Wydawnictwo IUS PUBLICUM, Katowice.
A. Brzeska (2018), Elementy psychologii stresu w zawodzie księgowego, PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I ZARZĄDZANIE
Wydawnictwo SAN Tom XIX | Zeszyt 11 | Część II | ss. 125–139
N. Ogińska-Bulik (2006), Stres zawodowy w zawodach usług społecznych, Difin, Warszawa
A. Zięba (2013), Identyfikacja stresorów i zarządzanie stresem w firmie, Ekonometria Econometrics, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, nr 2(40), ss. 87–94.